Wat is het grootste Holocaust monument?

Is dit het grootste Holocaust Gedenkteken?

Na de Tweede wereldoorlog zijn er nogal wat Holocaustmonumenten gemaakt. De een nog indrukwekkender dan de andere. Sommige zijn mooi andere minder smaakvol gedaan. Het Holocaust monument in Berlijn zou wel eens het grootste van Europa kunnen zijn.

Er is natuurlijk geen gedenkteken dat het leed uit kan drukken dat de Nazi’s in hun waanzin veroorzaakt hebben.

Desondanks is het Holocaustmonument (“Denkmal für die ermordeten Juden Europas”) in Berlijn misschien wel een van de meest indrukwekkende monumenten. Midden in hartje Berlijn herdenkt het monument op sublieme wijze de Jodenvervolging gedurende het nazi regime die met groot enthousiasme het leven van Joden onmogelijk maakt. De schuld van de gruwelijke dood van miljoenen Joden drukt het Duitse geweten nog steeds.

Voor mij zelf was dit Holocaust monument indrukwekkend en werkte het desoriënterend. Ruim 2700 betonblokken dicht op elkaar geplaatst met verschillende hoogtes creëren een vervreemdend effect.  Het vult je met vragen over de gedachte achter het monument. Wat wil het uitdrukken waarom ziet het er zo uit?

Een zee van grafzerken

Als eerste gedacht komt op dat het monument grafzerken zou verbeelden. De kleur grijs kan wel eens verwijzen naar de as van de gecremeerde concentratiekamp slachtoffers.

Grote begraafplaats?

Vanuit de lucht bekeken lijkt het op een hele grote begraafplaats, met veel en grote grijze grafzerken. Het steen lijkt te golven als water.

Volgens de ontwerper

Volgens de Amerikaanse ontwerper Peter Eisenman is het monument een plek zonder een specifieke betekenis. Dat bevreemdt mij nogal, maar dat de blokken op onorthodoxe wijze de herinnering aan de holocaust oproepen is wel degelijk het geval.  

Volgens de Eisenman zouden de golvende betonblokken een gevoel van desoriëntatie en isolement oproepen. En dat zou symbool staan voor de ervaringen van Joodse mensen tijdens het nazibewind. En inderdaad als je zo tussen de blokken loopt, besluipt je een benauwd gevoel  van smalle paadjes, eindeloze gangen, onzekerheid en onveiligheid, het niet zien welk gevaar er om de hoek is en vooral het geen uitweg meer kunnen vinden. Een dodelijk labyrint.

Het monument bestaat uit 2711 betonblokken variërend in hoogte van 20 cm tot 4,70 meter met een onderlinge tussenruimte van 95 cm. Door een bouwfout is een blok voor onderzoek verwijderd en niet meer terug geplaatst, waardoor er nu nog maar 2710 betonblokken staan. Onder het veld met de blokken is een expositieruimte ingericht. De Amerikaanse architect Peter Eisenman heeft het monument ontworpen.

Anti-graffiti coating

Saillant detail is dat de bouw van het monument tijdelijk werd stilgelegd toen bekend werd dat de producent van de anti-graffiti coating waarmee de blokken behandeld werden tijdens het naziregime mede betrokken was geweest bij de productie van Zyklon B. Een chemische stof waarmee de joden massaal in de gaskamers van concentratie centra werden vergast. De geschiedenis in Berlijn is nog altijd heel vers en dichterbij dan je misschien zou verwachten. Spoken uit de nazi-tijd huizen nog altijd in gebouwen, ruïnes en monumenten. Uiteindelijk bleek dat het bedrijf voldoende afstand van zijn verleden had genomen en werd het monument op 10 mei 2005 ingewijd. Hoe die inwijding gegaan is weet ik helaas niet. Ik ben wel benieuwd hoe ze dat georganiseerd hadden.

Uiteindelijk zijn alle blokken behandeld met beschermende laag dat het monument moet beschermen tegen graffiti. Er loopt bovendien beveiligingspersoneel rond om het monument te behoeden voor vandalisme. Eigenlijk is het te triest voor woorden dat dit noodzakelijk is. Ik neem aan dat zelfs de meest ongeletterde graffiti artiest weet over de Holocaust en ergens in zichzelf toch een kern van respect zal hebben.

Respectvol omgaan met grafmonument?

Het monument vraagt om respect, maar voor kinderen zijn de smalle gangen en de grote blokken natuurlijk heel spannend. Het nodigt uit tot rennen, klauteren en spelen. Kinderen kun je dat niet kwalijk nemen; volwassenen wel. Je kunt je er aan ergeren, maar misschien is het ook een symbool dat het leven niet gestopt is.  

Holocaust monument adres

Dit indrukwekkende Holocaust monument is gesitueerd in het centrum van Berlijn tussen de Brandenburger Tor en de Potsdamer Platz. Om het monument te bereiken stap uit bij U-Bahnhof Brandenburger Tor of het station Potsdamer Platz.

Adres: Cora-Berliner-Straße 1

OV: U55 Brandenburger Tor, U2 of S Potsdamer Platz

Kosten tentoonstelling: gratis

een ander minder monumentaal Holocaust gedenkteken staat https://www.memorabel.nl/indrukwekkend-holocaust-monument/

Memorabel Afscheidsmonumenten

Als grafkunstenaar nodig ik nabestaanden graag uit om actief mee te denken en helpen bij het ontwerpen van een persoonlijk afscheidsmonument of gedenkteken.

Jeroen Stok van Memorabel maakt stijlvolle en bijzondere grafkunst. Ook bijzondere en eigentijdse gedenktekens voor een kindergraf of een babymonumentje. Hij ontwerpt monumenten die aansluiten bij uw verhaal, wensen en eisen. Wilt u weten wat de mogelijkheden zijn van RVS, corten of glas? Bekijk de website of maak een afspraak. Bel 0320-218676 of mail info@memorabel.nl.

Met aandacht en respect vertaalt Jeroen Stok uw wensen zorgvuldig in een bijzonder en uniek gedenkteken. Gratis vrijblijvend advies over een persoonlijke grafsteen of grafmonument. Neem contact op voor een vrijblijvend kennismaking.

Jeroen Stok

Dit artikel werd geschreven door Jeroen Stok.  Jeroen is beeldhouwer en ontwerpt naast grafkunst ook RVS sculpturen en tuinbeelden. Gestileerde moderne kunstwerken die een opvallend lichte en positieve uitstraling hebben.

Memorabel Afscheidsmonumenten – Jeroen Stok

Moezelstraat 72

8226LB Lelystad

06-49 351 338